4 Mayıs 1937: Dersim Katliamının 88. Yılı
2884 sayılı ve 25.12.1935 tarihli Tunceli Kanunu çerçevesinde 4 Mayıs 1937 tarihinde TBMM’de Bakanlar Kurulu “Dersim Tenkil Kararları” adında özel bir kararname çıkarır.1937 Yılında Yapılan Tunceli Tenkil Harekatına Dair Bakanlar Kurulu Kararı, Dersim Tertelesinin resmi belgesi olarak kabul ediliyor.
Bu kararname ile Dersim’e yönelik askeri operasyonlar başlatılıyor. Operasyonlar sırasında on binlerce Kürt/Alevi katledildi. Askeri operasyonlar 1938 yılı boyunca devam etti. Katliama neden olan operasyonlarda yüzlerce köyün boşaltılıp yakıldığı ortaya çıkar. Operasyonlar sonrasında yüzlerce kız çocuğu zorunlu sürgünlerle yurtlarından edilir. Kabul etmeyenler ölür/öldürülür... Dersim adeta insansız bıraktırılır. Resmi raporlara göre; 13 bin 806 kişi öldürülmüş, 11 bin 818 kişi de sürgün edilmiştir. Gerçek sayılar kat be kat fazladır.
Sonradan yapılan araştırmalara göre, katliamda en az 70 bin insanın öldürüldüğü, on binlerce insanın ise yerinden yurdundan sürüldüğü iddialar arasındadır. Devlet tarafından başlatılan katliama varan operasyonların nedeni olarak bölgedeki isyan eden aşiret ağaları ve çeteler olduğu rivayeti yayılır. Ancak dönemin Emniyet Genel Müdür Yardımcısı İhsan Sabri Çağlayangil’in sonradan kitaplaştırılan anılarında anlattığı bilgiler ile sonradan bir parti liderine söyledikleri Dersim’de rivayet edildiği gibi bir isyanın olmadığını, cumhuriyetin kendilerine söz verdiğini iddia ettikleri otonomi isteklerini ifade etmekten ve devlet ricali ile görüşme isteklerinden öte bir faaliyetlerinin olmadığını açığa çıkarır. Yaşanan katliamın sonunda 74 yaşındaki Seyit Rıza, 16 yaşındaki torunu (yasal belgelerde yaşları ile hukuksuz bir biçimde oynanarak) ve Dersim’in önde gelen birçok aşiret liderleri idam edilir. Soykırım olarak da değerlendirilen bu harekat sırasında Seyit Rıza’nın ne ile suçlandığı ve nasıl bir yargılamanın yapıldığı aradan geçen 88 yıla rağmen açıklanmadığı gibi Mahkeme tutanakları da tıpkı Maraş Katliamı davasında olduğu gibi “Devlet Sırrı” denilerek kamuoyuna açıklanmamıştır. Üstelik Seyit Rıza’nın nereye defnedildiği de halen saklanmaktadır.
Bugün (4 Mayıs) 1937’de yapılan Dersim Katliamı’nın 88’nci yıldönümü nedeniyle Türkiye’nin pek çok yerinde ve katliamın yaşandığı Dersim’de anma etkinlikleri düzenleniyor.
Nezahat Gündoğan'ın 2010 yılında yönettiği "İki Tutam Saç: Dersim'in Kayıp Kızları" ' (Two Ringlets Of Hair- Lost Girls Of Dersim) belgeseli 1937'de Dersim İsyanının başlamasıyla ailelerin yanından alınıp başka yerlere verilen küçük yaştaki iki kız çocuğunun dramatik öyküsünü konu alıyor. Bu iki küçük kız 80'li yaşlara geldiğinde o günleri belgesel nitelikte seyirciye aktarıyor.
;){kind=link}
Yorumlar (0)