Ş'nin Hikmeti

Yeni yüzyıldaysa, “barıŞ” içinde birlikte yaşamanın, “ortaklaŞma”nın yolunu bize “Gezi direniŞi” hatırlattı yeniden. Tek tek kurtulmanın yol olmadığını kavradığımızda, “kurtuluŞ yok tek başına, ya hep beraber ya da hiç birimiz” diye hep birlikte haykırıldı ve bütün dünyada çoğaldı bu ses. “Bu daha başlangıç”tı elbette. O gün bugündür de, hiçbir şey eskisi gibi olmadı, olamazdı da zira. Ok yaydan çoktan çıktı. Ülkede 12 Eylül karanlığının, acılarının içinden doğmuş yepyeni bir nesil var artık, Gezi’yi var eden, “direniŞ”i, “dayanıŞma”yı ve varolmanın tek yolunun “barıŞ” olduğunu bilen, zorunluluklarının bilincinde özgür,“birbirinin kurdu” olmayan, “birbirine devlet” olmayan, yaşamak ve yaşatmak için tek yolun “birlikte eylemek” olduğunu yaşayarak öğrenmiş, sistemin kirletemediği, acılı bir geçmişin karanlık gölgesinden kaçınan bir nesil. Onlar bize hepimize “Ş”nin hikmetini ve “işteŞ”liğin gücünü yeniden hatırlatacaklar, eğer sığındığımız küçük iktidar alanlarını koruma telaşıyla, mutlak bellediğimiz ezberlerimizle, kuşku duymadığımız önyargılarımızla, her şey en iyi bilmenin kibrinin körlüğüyle gölge etmezsek.

Ş

 

"Ş" harfi ne kadar değerlidir… Pek çok başka dilde “şe” sesi olsa da, sadece Türkçede ve kökteş dillerde kullanılan bir harf “Ş”. Batı dillerinde, “ch”, “sh”, “sch”, “sz” gibi yazım biçimleri var ama hiçbirinde Türkçe’de olduğu gibi içine girdiği sözcüklere derin ve değerli bir anlam katmıyor bu harf.

İçinde, ortasında “Ş” harfi olan sözcükleri şöyle bir tarayın. İçinden “Ş” geçen sözcüklerin anlamına bakarsanız, hep bir tek kişinin değil, birden fazla kişinin eylem ya da edimine rastlarsınız. “Ş” harfi içine girdiği her sözcüğe bir “ortaklık” katıyor.

Pek çok örnek var aklıma gelen; “aŞk, iki kişiliktir” diyor şair, “Şirket”ler, birden fazla kişinin “ortaklaŞtığı” kurumlar, “konmak” eylemi tek bir canlıya ait bir eylem ama “konuŞmak” için en az iki kişiye gerek var. Yaşamın zorluklarına tek başımıza dayanamıyoruz ama yakınımızdakilerle, ailemizle, mahallemizle, köyümüzle, dostlarla “dayanıŞma” bize güç katıyor, elele“tutuŞarak” hayata tutunuyoruz, üstümüze gelen saldırılara karşı tek başına direnmek için gücümüz yokken, haklarımızı birlikte, kolkola yarattığımız “direniŞ”lerle söke söke alıyoruz.

Dilbilimciler, Türkçede “işteşlik” eki olarak tanımlıyor, “Ş” harfini. “İşteş fiilerde eylem birden fazla özne tarafından birlikte ya da karşılıklı yapılır.” Sevmek kişiye özeldir ama “eŞ” ile “seviŞmek” birlikte yaşanır. Yoldan geçene tek başına selam vermek, karşılıklı “selamlaŞma” ile anlamlanır. Hoşunuza giden şeye yalnızken gülebilirsiniz, ama dostlarla “paylaŞarak”, birlikte “gülüŞme”nin tadı bambaşkadır, karşınıza çıkan bir konuyu, sorunu kendi kendinize tartarken, yine güvenilir dostlarla “tartıŞarak” anlarız, o yüzden “anlaŞabileceğimiz”, “dertleŞebileceğimiz” dostlara gerek duyarız, sıkıntılı zamanlarda onlarla “araŞırız”.

Tarihsel olarak içine doğduğumuz “insan insanın kurdudur” çağı, içimizdeki en ilkel dürtüyü, birbirimizle rekabeti öylesine kutsuyor ki hayatımızın ilk gününden beri, insanı insan, bizi biz yapan, kabileden, klandan çıkıp cemaatten “toplum”a birlikte, ortak (kollektif) bir emekle “dönüŞtüğümüzü” unuttuk artık. Kapitalizmin batıda ortaya çıktığı zamanlarda “kul”dan “yurttaŞ”lığa geçmek için güzellenen “eŞitlik” – “kardeŞlik” özgür birer birey olmanın yoluydu, ama hepsinin yerini her bireyin birbiriyle “rekabeti” aldı. Artık “her koyun kendi bacağından asılır” oldu, “düşene bir tekme de sen vuracaksın” diye eğitildi çocuklarımız, çünkü aslında herkesin olan “ekmek aslanın ağzında” idi, “ezilmemek için ezme”yi“ akıllı olmak” bildik, “herkes yapıyor, benim neyim eksik” diye kendimizi özgür bireyler sanarak aslında insana dair her şeyi metalaştıran bir sistemin ideolojisini, pragmatizmi yeniden ürettik, defalarca, ısrarla.

Geçtiğimiz yüzyıl, insanlık tarihinin en kanlı, en vahşi yüzyılıydı. İlkel kapitalizmin hep büyümek zorunda kaldığı sermayesi, kâr edemez, büyüyemez olduğunda “faŞizm”i icat etti. Latince “fasces” idi kökeni, anlamı da yine lonca veya sendika gibi meslek örgütleri, yani kollektiflerdi. Kapitalizmin kanlı yüzünü, “savaŞ”larla, acılarla, kıyımlarla, toplu ölümlerle gördü bütün dünya. Dört bir yanda, sermayenin faşist diktatörlüklerinin karşısına sadece emeğin, dünya emekçilerinin “yoldaŞ”lığı ve enternasyonalist “dayanıŞma”sı çıktı ve hepsini altetti.

Yeni yüzyıldaysa, “barıŞ” içinde birlikte yaşamanın, “ortaklaŞma”nın yolunu bize “Gezi direniŞi” hatırlattı yeniden. Tek tek kurtulmanın yol olmadığını kavradığımızda, “kurtuluŞ yok tek başına, ya hep beraber ya da hiç birimiz” diye hep birlikte haykırıldı ve bütün dünyada çoğaldı bu ses. “Bu daha başlangıç”tı elbette. O gün bugündür de, hiçbir şey eskisi gibi olmadı, olamazdı da zira. Ok yaydan çoktan çıktı. Ülkede 12 Eylül karanlığının, acılarının içinden doğmuş yepyeni bir nesil var artık, Gezi’yi var eden, “direniŞ”i, “dayanıŞma”yı ve varolmanın tek yolunun “barıŞ” olduğunu bilen, zorunluluklarının bilincinde özgür,“birbirinin kurdu” olmayan, “birbirine devlet” olmayan, yaşamak ve yaşatmak için tek yolun “birlikte eylemek” olduğunu yaşayarak öğrenmiş, sistemin kirletemediği, acılı bir geçmişin karanlık gölgesinden kaçınan bir nesil. Onlar bize hepimize “Ş”nin hikmetini ve “işteŞ”liğin gücünü yeniden hatırlatacaklar, eğer sığındığımız küçük iktidar alanlarını koruma telaşıyla, mutlak bellediğimiz ezberlerimizle, kuşku duymadığımız önyargılarımızla, her şey en iyi bilmenin kibrinin körlüğüyle gölge etmezsek.